Als klein jongetje fietste ik weleens met mijn moeder mee naar het Deventer Ziekenhuis, waar zij elke avond, op dat moment al ruim tien jaar, op verschillende afdelingen van de grote imposante gebouwen schoonmaakte. Wat mij toen al opviel, was dat er een strikte scheiding bestond tussen mensen met verschillende functies. In principe betekende dit dat arbeidskrachten uit min of meer dezelfde loonschaal het vaakst met elkaar omgingen. ‘Hallo Rob, hoe gaat het vanavond?’ riep ze vrolijk tegen de beveiliger. ‘Fatima, kom je straks lekker thee drinken?’ vroeg de mevrouw van de horeca. Ik kan het me verbeelden, maar ik dacht dat mijn moeder trots was op dit soort onderonsjes, omdat ze haar een positie in de samenleving gaven, iets waar thuis geen sprake van was. Daar ging ze vooral door het leven als moeder en vrouw.
Veel later, toen ik dit allemaal al had gezien, maar nog niet over het denkvermogen bezat om de verhoudingen te begrijpen, vroeg ik me af waarom ze nooit familiair werd met ziekenhuismedewerkers die hoger in de pikorde stonden. Goed, de dokters zwaaiden beleefd gedag in de gangen, soms met een grote glimlach, maar tot een echte verdieping van de relatie kwam het nooit, waardoor iedereen op zijn eigen eiland bleef. Ik ging het begrijpen. In het onderwijs ontdekte ik namelijk dat op veel plekken – natuurlijk niet overal – eigenlijk dezelfde dynamiek optreedt als er mensen werken met verschillende verantwoordelijkheden. Je kunt zelfs spreken van arbeidssegregatie, of om het eenvoudiger uit te drukken: een vorm van groepsvorming van gelijkgestemden, met dezelfde achtergrond en positie.
Ik geef veel lezingen op middelbare scholen en het gebeurt niet zelden dat ik een technische ondersteuner of een conciërge iets vraag over de samenstelling van de school en dat ze me dan doorverwijzen naar een leraar of decaan. Dat snap ik nooit. Je bent volgens mij met zijn allen het gezicht van een instelling. Voor alle goede dingen die binnen een ruimte gebeuren, verdienen alle medewerkers evenveel lof. Ze doen het uiteindelijk met elkaar. En daarom zou het mooi zijn om verschillende krachten binnen een organisatie ook daadwerkelijk kennis met elkaar te laten maken. Op een duurzame manier. Dus dat ze wekelijks met elkaar in contact staan om te begrijpen wat er speelt. Natuurlijk ontkom je niet aan hiërarchische structuren, maar dat is geen reden om onverschillig te zijn richting collega’s.
