‘Als starter ben ik voor de leeuwen gegooid’

Eerder gepubliceerd in Werkend NL Onderwijs #1 2023

FOTO: YUHANG CHEUNG

Het onderwijs kampt met enorme personeelstekorten. Vooral startende leraren zijn moeilijk te behouden voor een school. 25 procent van de leerkrachten stopt na vijf jaar met hun loopbaan in het onderwijs. Golan Muhyaldin ziet veel startende leraren om zich heen en kan haar tijd als beginnend docent nog goed herinneren. Haar start was in 2008 als stagiaire. ‘Mijn begeleider werd ziek, waardoor ik al snel een groep van haar mocht overnemen. In het begin was ik helemaal niet in to het onderwijs, maar het ging heel erg goed.’ Golan werd als leerling in het voortgezet onderwijs niet bepaald gemotiveerd om docent te worden. Ze kiest voor de vervolgopleiding mbo niveau 2. Haar keuze werd zelfs gezien als te hoog gegrepen en niet haalbaar. Uiteindelijk geeft ze als stagiaire vijf jaar les op een basisschool. Na nog eens drie jaar lesgeven op een middelbare school keert ze terug in het mbo, ditmaal als docent.

Weinig aandacht voor mentorschap

De weg daar naartoe was niet vanzelfsprekend voor Golan. ‘Toen ik in 2014 begon aan mijn hbo-opleiding was het eerste dat ik vroeg: “Ik wil graag mbo-docent en mentor worden. Hoe doe ik dat?” En elke keer werd ik weggewuifd. Ik wilde ook heel graag mentor worden, ik wist dat dat mijn passie was. Op de lerarenopleiding wordt alleen enorm weinig aandacht aan het mentorschap besteed. Dat zit niet vast in het curriculum. Toen ik starter was ben ik écht voor de leeuwen gegooid en voelde ik me ont zettend eenzaam. Het was voor mij in het begin echt een overlevingsfase Dat gun ik niemand zonder begeleiding en steun. Ik wist gewoon niet hoe ik verder moest.’ Na een ernstig ongeluk twee jaar geleden, waarbij Golan opnieuw moest leren lopen, weigert ze in een zwart gat terecht te komen. ‘Na drie dagen zomervakantie kreeg ik mijn operatie. De andere weken waren gevuld met nasleep en revalidatie. Voor mij erg lastig, want ik ben een echte wandelaar. Om ergens toch mijn ei in kwijt te kunnen, begon ik met schrijven. Al die verhalen over mijn leerlingen, verleden en wat ik verder heb mogen meemaken; de goede en échte dingen.’

Verhalenbundel Ons mbo

Deze verhalen uiten zich in de bundel Ons mbo. Hiervoor duikt Golan verder in de problemen van startende docenten. Wat begon als een ‘viral’ verhaal op LinkedIn, wordt uiteindelijk een boek. Ze wilde alleen niet het zoveelste boek over onderwijs maken, maar iets vernieuwends wat startende docenten, zoals zij ooit was, helpt. Ze verdiept zich in trainingen en spreekt veel startende leraren. Na twee jaar van gesprekken voeren en data verzamelen, kwam ze erachter wat er miste: ‘Naast het boek heb ik ook een werkboek geschreven. Op basis van mijn eigen waargebeurde verhalen stel ik de startende docent een vraag: “Hoe zou jij dit oppakken?” Gepaard aan meer dan tien jaar aan informatie en literatuur gaan deze boeken ervoor zorgen dat duurzaam lesgeven in het praktijkgericht onderwijs mogelijk is.’ Golan wil docenten helpen met hun start, ze laten nadenken over wie ze zijn als docent en vooral tips meegeven die zij gemist heeft in haar tijd als starter. Dit eerste boek is pas het begin, het doel is om lessenreeksen te maken die ook worden aangeboden op de lerarenopleiding als leermateriaal.

(foto: Yuhang Cheung)

Passie voor mbo

Golan heeft veel zien misgaan op haar hbo-opleiding. Weinig aandacht voor het mbo-onderwijs is er een van. ‘In het tweede en derde jaar van de opleiding ga je een richting kiezen. Deze keuze wordt voorgeschoteld als: wil je op het havo/vwo lesgeven of vmbo? Dus vooral gericht op voortgezet onderwijs. Wat krijg je dan? De meerderheid kiest VO, maar niemand voor mbo.’ Dat haar passie in het mbo ligt, is een rode draad in het gesprek. Dat is ook logisch want Golan komt van ver: ‘Ik ben zoals gezegd begonnen op niveau 2 en heb zo de weg afgelegd via niveau 3 naar niveau 4 en uiteindelijk het hbo. Ik zag weinig representatie van studenten zoals ik, met een andere achtergrond.’

Heft in eigen handen

Net zoals veel docenten heeft Golan weinig vertrouwen in het geld wat steeds beloofd wordt door ministers. De €4,4 miljard die Robbert Dijkgraaf heeft toegezegd voor het mbo ziet zij niet zo gauw op de juiste plek terechtkomen. ‘Ik denk dat het nog wel goed kan komen míts er ook gesproken wordt met mensen die verstand hebben van dit type onderwijs. Ik ben bang dat het geld niet gericht is op een duurzame oplossing voor het lerarentekort. Ik heb daarom afgelopen september een pilot gedraaid met dertig startende docenten. We hebben een college gegeven over bijvoorbeeld mentorschap, met ondersteuning van de boeken als leermateriaal. Uit die pilot kwam vaak de vraag: “Waarom hebben we dit niet op de hogescholen?” Zo kan ik bijvoorbeeld uit mijn eigen tijd nog herinneren dat we een half uurtje informatie kregen over vakbonden. In vier jaar tijd! De vakbond is zó belangrijk. Iedereen hoort te weten waar het voor is en wanneer je ze nodig hebt. Maar ook informatie over wanneer je “nee” moet en kan zeggen en voor jezelf moet opkomen. Dat wordt allemaal veel te weinig besproken.’