'Trauma positief inzetten om anderen te helpen'

‘In Almelo is altijd wat te doen: dan staat het stoplicht op rood en dan weer op groen’, weet Feike van Dijk (41) nog te vertellen over de stad waar hij ter wereld kwam en opgroeide. Zijn ouders scheidden toen hij 7 jaar was en vanaf dat moment ging het bergafwaarts met het gezin en met Feike. ‘Er was verslaving in het gezin. Vooral alcohol. Daardoor gebeurden er ook fysieke dingen die niet door de beugel konden. Het was moeilijk. Ik zat op de mts, maar was niet technisch. Muziek was mijn passie. We zaten in een kerk, waar we veel steun aan hadden. Via de kerk kwam ik in contact met Amerikanen die in de muziek zaten. Zodra ik kon, verdiende ik mijn eigen geld en vanaf mijn 17de ben ik gaan reizen naar de VS om muziek te maken.’

Om hulp roepen

Van Dijk trouwde met een Amerikaanse vrouw en ze kregen een gezin met vijf kinderen. ‘We waren heel gelukkig. We woonden in de enorm uitgerekte staat Wyoming in de plaats Lander, in een vrijstaand houten huis met onze vijf kinderen en veel dieren. Een klein paradijsje!’ In 2014 kwam daar abrupt verandering in. ‘Ik was vlees aan het marineren, we zouden gaan barbecueën. Onze tweeling van negen maanden zat in hoge stoelen bij me in de tuin, aten een geprakte banaan, ik weet het nog goed. Mijn zoontje van 5 jaar vroeg opeens: “Pap, wat is dat?” wijzend naar een zwarte rookwolk. Ik dacht nog aan de uitstoot van een zware dieseltruck, die hier vaak langsrijden, maar toen zag ik vlammen. Ik rende gelijk naar ons huis, trapte de deur open en werd meteen achteruit geblazen door de hitte en het vuur. Ik riep om hulp, maar de afstand tot andere huizen is te groot. Mijn vrouw, de tweeling en onze oudste zoon, waren veilig, de andere twee kinderen zag ik niet. Keer op keer probeerden we het huis binnen te gaan om hen te zoeken, maar het vuur was te heftig. We hoorden hen om hulp roepen, huilen.’ Hij valt stil. Zegt dan: ‘Het blijft moeilijk om er over te vertellen.’

Stem van God

‘Ik pak een deken, gooi ‘m om me heen en wil naar binnen gaan. Dan hoor ik een stem die duidelijk zegt: “Ga niet naar binnen. De jongens zijn er al niet meer. En jij zult het ook niet overleven.” Ik weet dat het de stem van God is. Het is zo’n rustige en rustgevende stem in het bulderend geraas van het vuur! Ik had de stem nog nooit eerder gehoord, maar het gaf me rust en ik wist dat ik niks meer kon doen. Mijn vrouw en ik moesten toen de moeilijkste keuze maken uit ons leven en níet naar binnen gaan. Toen kwamen de ambulance en de brandweer aan. Mijn zoontje van 9 maanden had derde- en vierdegraads verbrandingen, tot op het bot. Zelf had ik ook brandwonden. We vertrokken naar het ziekenhuis. Het laatste wat ik zag, was dat het huis explodeerde. Met mijn zoontjes er in.’

Mezelf kwijt

Van Dijk is in God blijven geloven. ‘Ja zeker. Natuurlijk heb ik mijn gevechten gehad met God. Waarom moest ik mijn kinderen verliezen? Waarom moest mijn zoontje van negen maanden zo verbranden? Waarom hebben mijn vrouw en ik nog steeds PTSS? Ik heb geen antwoorden op die vragen. Maar ik weet wel dat de stem die ik hoorde middenin de brand van God was, en ervoor gezorgd heeft dat ik nog leef, en nog steeds vader en partner ben. Het heeft ook de relatie met mijn vrouw en kinderen sterker gemaakt. Ik weet dat ik mijn zoontjes op een dag weer terugzie.’ Hij zwijgt, slikt iets weg. ‘Iedereen maakt ellende mee in het leven. Kijk naar Oekraïne. Iedereen moet verlies meemaken, maar het gaat er om hoe we met verlies omgaan. Ik ging daar een tijdje niet goed mee om. Ik heb veel medicatie gebruikt, veel boosheid gevoeld. Ik was mezelf echt heel lang kwijt.’

Levensles

Hij raakte niet alleen zijn zonen kwijt, ook zijn huis en zijn baan. ‘Ik wist niet meer wat ik moest doen. Ik zat in een diep dal. Toen kreeg ik van mijn psychotherapeut een boek van Victor Frankl, een Joodse psychiater die alles en iedereen verloor in Auschwitz en zelf overleefde. Hij had zo’n overlevingskracht! Hij zag alles wat hij meemaakte als een levensles. En leerde mij: je hebt geen controle over wat je meemaakt in je leven, maar wel over hoe je ermee omgaat. Het bracht bij mij de levenslust terug. En de wil om dit trauma in te zetten om anderen te helpen. En zo kwam ik bij de brandweer terecht. Ik bluste branden, maar hielp slachtoffers vooral op mentaal vlak. De eerste keer een brandend huis ingaan was verschrikkelijk. Maar het werkte voor mij heel helend. To fight your own demons, je angst te lijf gaan. Het gaf mij heel veel kracht en voldoening om mensen te kunnen helpen, waar ik mijn eigen kinderen niet had kunnen helpen.’

Roeping

Na vier jaar stopte hij met dit werk. ‘Vooral omdat mijn gezin het er moeilijk mee had. Zij waren bang dat me iets zou overkomen, en dat begreep ik. Ik werk nog steeds vrijwillig in de nazorg, als kapelaan, maar ga geen brandende gebouwen meer in. Ik ben vooral mentaal van waarde voor slachtoffers. Ik kan laten zien, vanuit eigen ervaring, dat je door je pijn heen kunt en daarna weer verder kan. Het eerste moment dat ik wist dat dit mijn roeping is, was toen ik als brandweerman hielp tieners uit een auto te zagen. Ze overleefden de autocrash niet en ik ving de familie op. Toen wist ik: zo kan ik mijn eigen trauma positief ombuigen. Juist de moeilijke momenten in je leven kun je gebruiken om anderen te helpen.’

Verslavingszorg

Vanuit deze overtuiging ging Van Dijk daarna werken in de verslavingszorg. ‘Het trauma dat ik heb opgelopen in mijn ouderlijke huis, door verslaving en scheiding, kan ik juist gebruiken om verslaafden te helpen. Als ik dat kan doen en er ook nog mijn rekeningen mee kan betalen, vind ik dat een zegening. Als ik verslaafden vertel dat ik zelf ook uit een omgeving met verslaving kom, kan hen dat helpen om in te zien dat er een uitweg is. Ook kan ik hen laten zien wat het met hun naasten doet, omdat ik zelf een naaste was. Mensen zijn zo goed in juist te blijven hangen in negatieve ervaringen, er op te blijven kauwen, er over te blijven malen. Dan voed je de negatieve gevoelens met nog meer negativiteit. Je kunt ook je trauma verwerken door er juist een positieve twist aan te geven en er anderen mee te helpen.’