Op dit moment is het in Nederland zo geregeld dat de sector waarin iemand werkt, bepaalt hoeveel dagen rouwverlof je krijgt. Rouwverlof krijg je vanaf het moment van iemands overlijden. Maar het kan zijn dat de eerste dagen na het overlijden niet in de cao zijn opgenomen. De relatie tot de overledene heeft invloed op de duur van het verlof. Ondertussen onderzoekt het kabinet wel of bijvoorbeeld betaald verlof na een miskraam mogelijk is. Maar een wettelijk rouwverlof is nog nergens te bekennen.
Deze discussie, is niet nieuw. In 2019 meende demissionair minister Koolmees (D66) dat niet iedereen behoefte zou hebben aan rouwverlof. Het kabinet besloot dat het een kwestie tussen werknemer en werkgever moet blijven. Hierdoor blijven de kosten dus bij de werkgever. Wat anders is dan bijvoorbeeld geboorte- of partnerverlof, dat wel via uitkeringsorganisatie UWV gaat.
Rol van de overheid
Marrit van Exel startte in januari een petitie om over rouwverlof wettelijke afspraken te maken. Ze verloor in 2011 haar man na een kort ziekbed en haar dochter een paar jaar later. Wat het verliezen van een dierbare met een persoon doet, wordt volgens haar enorm onderschat: ‘De eerste periode ben je puur aan het overleven, ik noem dat ook wel rouwstress. Het is niet alleen een “gevoel”, het is meer dan dat. Het heeft ook fysieke effecten.’
Waarom is dan bijvoorbeeld partnerverlof wel vastgelegd? Volgens Van Exel heef dit te maken met emancipatie op de arbeidsmarkt: ‘Dat zijn politieke beweegredenen. Partnerverlof en zwangerschapsverlof maken het makkelijker voor vrouwen om (volledig) te blijven werken. Maar over rouwverlof kun je zeggen dat beide partners en hun werkgevers daar profijt van hebben.’ Waarom politiek Nederland zo moeilijk doet? Daar is Van Exel ook nog niet achter gekomen. Om een burgerinitiatief op de agenda van de Tweede Kamer te zetten had ze 40.000 handtekeningen nodig. Die grens is ze al gepasseerd. De teller staat momenteel op 44.000. ‘Tot september loopt de petitie, dus voor de zekerheid hoop ik wel de 50.000 te halen.’
Vakantiedagen om te rouwen
De regel is dat als je na de gegeven verlofdagen niet kunt werken, wordt doorverwezen naar de bedrijfsarts. Die geeft een advies voor ziekteverlof of tijdelijk minder uren werken. In de praktijk blijkt dit nog wel eens anders te gaan. Lonneke Koopman verloor in januari 2019 plotseling haar vader. Volgens de cao die van toepassing was op haar toenmalige baan, kreeg zij twee dagen rouwverlof. Om verder de begrafenis te regelen, kwamen daar nog drie dagen bovenop.
Het probleem lag echter bij wat zich daarna afspeelde: ‘Ik kreeg een bericht van mijn leidinggevende met de vraag hoe het met me ging. De vraag of ik maandag aanwezig zou zijn, volgde al snel. Ik gaf aan dat ze me maar ziek moest melden. Dit was geen optie voor haar, dat zou het bedrijf namelijk geld kosten. Ik werd uitgenodigd voor een gesprek op kantoor. Achteraf vind ik het stom dat ik ben gegaan. Ik heb er vakantiedagen voor moeten inleveren. Ik zat daar vol emotie. Op zo’n moment heb je geen energie om in discussie te gaan.’ Koopman zet vraagtekens bij de huidige gang van zaken: ‘Ik heb nu bijvoorbeeld een collega die partnerverlof heeft. Waarom is dat wel wettelijk vastgelegd?’
Burgerinitiatief
Een burgerinitiatief mag pas na twee jaar weer aan bod komen in de Tweede Kamer, de laatste keer was in 2019. Dit is het jaar om het onderwerp opnieuw bespreekbaar te maken. Dat is dan ook de missie van Van Exel: ‘Het zou fijn zijn als het onderwerp wat meer aandacht krijgt. Soms moeten dingen wettelijk verplicht worden. Mijn voorstel is om de procedure rondom partnerverlof te kopiëren.’ Volgens haar heeft verlies invloed op elk gebied in je leven, op wie je bent, op je normen en waarden. Voor iedereen verloopt het rouwproces anders. Hoe een betaalde functie in dit proces past, is momenteel nog volledig afhankelijk van een (hopelijk) begripvolle werkgever. Van Exel fel: ‘Waarom zijn er bij een geboorte wel wettelijke verlofvormen, maar bij de dood van een dierbare niet?’
Rouw heeft een grote impact, ook op de werkvloer. CNV heeft om deze reden een gids samengesteld voor werkgevers: Hoe werkt rouw? De rouwhandreiking is gratis en biedt tal van persoonlijke verhalen en praktische adviezen. Interesse? Neem contact op met CNV Info: 030 7511003, cnvinfo@cnv.nl.
