‘Onderwijs geen verdienmodel’

Met het initiatief wil Aves duidelijk maken dat ‘het onderwijs voor kinderen geen verdienmodel mag zijn,’ zegt bestuurder Jos Timmermans. Volgens hem leidt de inhuur van leerkrachten via commerciële bureaus of duurdere zzp’ers tot verhoging van de werkdruk van collega’s in vaste dienst. ‘Tijdelijke werknemers hebben doorgaans geen schooltaken en verantwoordelijkheden buiten de klas om. Die taken, maar ook de feesten en vieringen komen daardoor vaak op de schouders van vaste leerkrachten terecht. Voor hen wordt het werk zwaarder. Dat vinden wij ongewenst.’ Daarnaast wil Aves tegengaan dat er onnodig geld weglekt naar commerciële partijen. Timmermans: ‘Inzet via bureaus en van leraren op zzp-basis is duurder dan wanneer we hen een aanstelling in loondienst geven. Gemiddeld liggen de kosten 75 procent hoger. Zo vloeit er ongewild budget weg dat voor het onderwijs aan de kinderen is bedoeld.’

Gevolgen

Het is niet per definitie een probleem dat binnen het onderwijs wordt gewerkt met zzp-constructies, zoals ook in andere branches gebeurt, verduidelijkt hij. ‘Maar wij juichen de toename ervan niet toe. Zzp-overeenkomsten zijn voor kortere periodes acceptabel als de inhuurprijs vergelijkbaar is met het salaris van vast aangestelde leraren, met een kleine opslag. Maar de duurdere constructies, zoals via de commerciële bureaus, accepteren we niet langer. Daar zijn we mee gestopt.’ Timmermans beseft dat dit besluit gevolgen kan hebben voor de bezetting op de scholen. ‘Het kan voorkomen dat klassen naar huis worden gestuurd. Dat vinden we heel vervelend. Maar we denken dat dit voor de korte termijn nodig is om in de toekomst meer vast aangestelde collega’s in de school te krijgen en houden.’ Aves wil een beweging op gang brengen in het hele werkveld, zegt hij. ‘Daarom roepen we ook andere onderwijswerkgevers in het land op het manifest te tekenen. Als we gezamenlijk onze rug recht houden, kunnen we dit een halt toeroepen.’ Zo’n 29 besturen, die samen 350 scholen vertegenwoordigen, hebben zich inmiddels aangesloten bij het initiatief volgens hem. ‘Er zitten ook scholen uit de Randstad bij.’

Bewustwording

Stoppen met de dure externe constructies is overigens niet het enige wat nodig is om de ontwikkeling te keren, meent Timmermans. ‘Het gaat ook om de bewustwording van ons als werkgevers zelf. Hoe komt het dat leerkrachten voor deze bureaus gaan werken?’ Dat kan gaan over de begeleiding van starters en zij-instromers, maar ook om andere vormen van modern werkgeverschap, zegt hij. ‘Zo zoeken jonge mensen in deze tijd naar meer flexibiliteit in hun arbeidscontract. Dat vraagt van schoolbesturen en directeuren dat we bijvoorbeeld anders omgaan met verlof.’ Verhaal Werkgevers moeten er open voor staan dat jonge leraren meer flexibiliteit willen in hun arbeidscontract.

Noord-Brabant

Parallel aan dit noordelijke initiatief zijn ook zo’n dertig middelbare scholen in Noord-Brabant inmiddels gestopt met de inhuur van docenten via uitzendbureaus. Volgens deze schoolbesturen worden leraren ‘weggekaapt’ door bureaus en daarna als invalkracht aangeboden. Scholen zien daardoor hun kosten oplopen. ‘We zijn zo’n zestig procent duurder uit als we via een bureau moeten inhuren’, zegt Martin van den Berg, directeur-bestuurder van het Christiaan Huygens College in Eindhoven en woordvoerder namens alle scholen. ‘Dat hoort niet van geld dat bestemd is voor onderwijs.’ Leraren worden tegenwoordig actief geronseld, merkt hij. ‘We zien dat de bureaus medewerkers direct benaderen met de vraag of ze voor hen komen werken. We zijn het zat.’

Ongewenste vormen

De verhouding tussen leraren in eigen dienst en inhuurkrachten begint ongewenste vormen aan te nemen, stelt Van den Berg. ‘Het is nog niet zo erg als in de zorg, maar we willen voorkomen dat het bij ons ook die kant opgaat.’ Daarom is onlangs tijdens een bijeenkomst met alle Brabantse schoolbesturen, die over het lerarentekort ging, besloten te stoppen met de inhuur. ‘We waren het er snel over eens.’ De schoolbesturen hebben afgesproken dat de lopende uitzendcontracten nog wel uitgediend worden. Van den Berg: ‘Maar daarna houdt het op. Alleen bij bijvoorbeeld ziekte of zwangerschap kan het voorkomen dat we incidenteel nog gebruik maken van inhuur. Dan hebben we het over een korte periode van hooguit vijf maanden.’ De besturen zijn van plan een regionale vervangingspoule op te zetten, waar scholen, zonder tussenkomst van commerciële partijen, gebruik van kunnen maken.

Vast contract

De scholen willen docenten die zich voor langere tijd aan de organisatie binden, zegt Van den Berg. ‘Hopelijk kunnen we de mensen die we nu inhuren over de streep trekken om voor een dienstverband bij ons te kiezen.’ Een vast contract ligt in het verschiet, meldt hij. ‘Docenten krijgen al na een half jaar een aanstelling voor onbepaalde tijd aangeboden bij ons. We houden die periode bewust zo kort mogelijk om aantrekkelijk te zijn voor mensen. In die tijd kijken we of iemand bij ons past en goed functioneert. Daarvoor voeren we standaard drie beoordelingsgesprekken en houden we drie lesobservaties.’ Bij Aves is de proeftijd een jaar, zegt Timmermans. ‘Dan krijgen leerkrachten bij ons een vaste aanstelling.’