Ode aan de aanraking

Wanneer mag je elkaar nog aanraken? Heeft de mens de aanraking niet nodig om te kunnen leven? Door de Me Too-gebeurtenissen en door corona is aanraken een beladen onderwerp geworden. Ook in de zorg of misschien wel juist in de zorg is het een item. Naast het feit dat een zorginstelling vaak wordt gezien als een ‘high risk environment’ bestaat er ook zoiets als ‘sociale onveiligheid’. Een onderwerp waar serieus aandacht voor moet zijn in het beleid. En dat gaat verder dan psychisch misbruik van een machtsrelatie. Een ongewenste aanraking kan traumatisch zijn. Maar er is ook een andere kant: het ontberen van een aanraking kan ook diepe wonden slaan.

We lijken het morele kompas kwijt te zijn met elkaar. Wat is geoorloofd en wat niet? Na jaren gedrild te zijn in denken en handelen in richtlijnen en protocollen lijkt het lastig te varen op eigen intuïtie. Het is moeilijk een bewuste inschatting te maken van wat kan en wat niet kan en daar dan ook voor te gaan staan.

Ik sprak een wat oudere verzorgende die een bewoner elke avond instopt en hem een zoen op zijn voorhoofd geeft. Hij gaat daarna rustig slapen. Hij vraagt het ook aan haar jongere collega. Die is daar niet van gediend en vindt het niet professioneel. Maar omdat de bewoner anders niet weet waar hij aan toe is en ‘dat lastig is’ voor het team, wordt er niet meer geknuffeld op de afdeling met de bewoners. Dit soort geluiden raken me enorm.

Zou het zo kunnen zijn dat we met elkaar aan het doorschieten zijn? In verschillende zorginstellingen is het inmiddels een ‘high risk environment’. Dat betekent dat er met handschoenen aan wordt gewerkt en dat er geen handen worden geschud. Natuurlijk begrijp ik dat van een kant, maar van de andere kant begrijp ik het helemaal niet eerlijk gezegd. Want juist in die (gewenste) aanraking ligt een bron van herstel, levenskwaliteit, maar ook van werkplezier. Want niemand leeft, lijdt of sterft graag alleen.