Bezuinigen op onderwijs hoogst onverstandig

‘Het onderwijs is te belangrijk om met elk nieuw kabinet de focus in het onderwijsbeleid te verleggen of een nieuwe koers te kiezen’, zegt voorzitter Edith Hooge van de Onderwijsraad in een brief aan het komende kabinet. ‘Goed onderwijsbeleid stopt niet bij de val van een kabinet of bij een wisseling van de wacht. Het is van lange bestuurlijke adem, over kabinetten heen.’ Onderwijs is volgens de raad bovendien van groot politiek belang. ‘Inzetten op scholing en vorming van kinderen, jongeren en volwassenen, helpt de beleidsambities van een nieuw kabinet waar te maken, op welk terrein dan ook.’

Benodigde bagage

Bezuinigen op onderwijs wordt dan ook met klem af geraden. Hooge: ‘Blijf erin investeren. Want dit loont voor iedereen. Het geeft kinderen en jongeren de benodigde bagage om de toekomst aan te kunnen en de samenleving vorm te geven.’ Het pleidooi van de onderwijsraad is ook ingegeven om de hardnekkige problemen in het onderwijs aan te kunnen pakken, zoals aanhoudende lerarentekorten, de dalende onderwijsprestaties in taal en rekenen en de kansenongelijkheid.

CNV Onderwijs kwam vorige week met een noodsignaal over het onderwijs. Voorzitter Daniëlle Woestenberg benadrukt dat er sprake moet zijn van gelijke kansen voor àlle leerlingen in het funderend onderwijs en dat de noodzakelijke arbeidsmarkthervorming voor àlle werkenden staat of valt bij goed en toegankelijk onderwijs.

Onvoldoende aanwas

Volgens UWV zit er geen rem op de groeiende lerarentekorten in primair en voortgezet onderwijs en is het code rood. Ook in het middelbaar beroepsonderwijs zijn er nu te weinig docenten te vinden. Zowel in het funderend onderwijs als in het mbo is er een te hoge uitstroom en een te lage instroom. Als oorzaken signaleert de uitkeringsinstantie drie trends: de effecten van een (tot voor kort) vergrijsde lerarenpopulatie, onvoldoende aanwas vanuit lerarenopleidingen en uitval van startende leerkrachten, voor een belangrijk deel veroorzaakt door een hoge mate van stress en werkdruk.

Het lerarentekort wordt inmiddels door het hele land gevoeld, maar vooral in de stedelijke gebieden rond Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Almere.

Kwetsbare kinderen

In de meeste gevallen lukt het scholen om oplossingen te verzinnen met invalkrachten via een flexpool of zzp’ers via detacheringsbureau’s, maar veel wisselende gezichten zorgen volgens UWV wel voor stress bij leerlingen. Terwijl structuur en stabiliteit belangrijk zijn, zeker voor kwetsbare kinderen. In het VO met een groot tekort aan docenten in talen en exacte vakken, worden sommige vakken soms helemaal niet meer gegeven en kunnen flinke studieachterstanden die ontstaan. Oplossingen worden voor een deel gevonden in zij-instroomtrajecten, anders organiseren van onderwijs, het opleiden van onderwijsassistenten tot leraar en waar CNV Onderwijs op hamert: inzetten op het behoud van leraren.

Focussen op verbeteren

Vorige week kwam CNV Onderwijs met een noodsignaal over het onderwijs. Volgens voorzitter Danielle Woestenberg ging de politiek volstrekt voorbij aan de enorme problemen in het onderwijs. ‘Het besef dat er een samenhangend masterplan nodig is, ontbreekt bij vrijwel alle partijen. Daarmee wordt het onderwijs alleen maar verder richting klif wordt geduwd.’ Anders dan in andere sectoren waar een – voorzichtige - afname van personeelstekorten zich aftekent, loopt in het onderwijs het lerarentekort alleen maar verder op. Woestenberg: ‘De structurele problemen zijn alleen aan te pakken als we focussen op het verbeteren van de onderwijskwaliteit Jongeren hebben recht op een goede basisopleiding en de arbeidsmarkt vraagt om omscholing en leven lang leren. Structurele en betrouwbare bekostiging is daarvoor een voorwaarde.’

Mbo niet goed onderzocht

Kanttekening bij de cijfers van UWV is voor Woestenberg dat de tekorten in het mbo niet goed zijn onderzocht. ‘Het argument is dat het een open arbeidsmarkt betreft. Dat in het mbo ook mensen vanuit het bedrijfsleven komen werken is geen reden om de lerarentekorten minder serieus te nemen.’ Ze vindt het ook jammer dat de uitval onder starters in het mbo niet goed is onderzocht. ‘Uit ons ledenonderzoek blijkt dat het lerarentekort in het mbo er simpelweg anders uitziet. Maar dat maakt het niet minder nijpend. Want als gevolg hiervan geven docenten soms vakken waar ze niet bevoegd voor zijn.’

Link naar speerpunten masterplan CNV Onderwijs